BİR ZAMANLAR DERSİM – MAMEKİ ESNAFLARI

İnternete düşen bir fotoğraf, büyük ihtimalle 1960’lı yılların sonu, Ali Dursun amca kamyonunun kapısında duran kızıyla konuşuyor. Tanıyanların büyük bir özlem ve hasretle andığı çok değerli Dersimlisiydi Ali Dursun amca. Bu herhangi bir fotoğraf değil, çünkü izini sürdüğümüzde bir başka Dersim kesiti karşımıza çıkıyor ve bu türden fotoğraflar çoğaldıkça, toplumsal hafıza kaybolmanın eşiğinden geleceğe taşıma olanağını bizlere sunuyor.

Hiç düşündünüzmü, Dersim şehir merkezinin, ilk bakkalı kimdi veya ilk fırıncıları, berberleri, terzileri, ayakkabı ve giysi satıcıları, kırtasiyecileri, taşımacıları, lokantacıları, kahvecileri, otelcileri, fotoğrafçıları, basın emekçileri vs kimlerdi. Birlikte hatırlamaya ihtiyacımız var çünkü fotoğraflardaki hepimizin ortak hafızası yani belleğimiz.

Belkide şu an, hiçde azınsanmayacak bir kesim çok sık olmasada arada sırada fotoğraflardan, anılardan, hatırlamalardan o dönemleri, o güzel insanları anıyorlardır.  Bizim derdimiz ise şu an, dönemin son tanıklarıda aramızdan giderse, tarihe bir not düşmez isek hepimizin suçlu olacağımızdır veya biz böyle hissediyoruz bu yüzden kamuoyuna derdimizi anlatmaya çalışıyoruz. Çünkü bu insanlar fedakar ve çok değerli insanlardı, kimliğimizin önemli parçalarıydılar, aramızdan ayrıldıklarından beri hep güzelliklerle, hasretle anıldılar.

Geçmiş dönemlere ait anı türü yayınlar çok az olduğundan Mameki esnafları hakkında ne yazıkki bilgimiz yok denecek kadar az. Bu yüzden halen bir umut varken mutlaka bu türden fotoğrafları, anıları kayıt altına almalıyız. Tüm Dersim coğrafyasını ve insanlarını toplumsal hafızadan geleceğe aktarmamız bizim gibi doğa ve kültür eksenli kendi çapında işler yapanlar için çok zor olsada, Mamekideki ilk esnaflardan 1980 darbesine kadar zaman dilimindekilerin toplu resimlerini çizip belleklerde yeniden yer almalarını istiyoruz.

Mamekinin belleğine yapacağımız yolculuk kendi tarihimize gitmemizle beraber geleceğe aktarımdada önemli. Hatırlayıp, sözlü anlatımı, eski bir fotoğrafı, çizimlerle toplu resime aktarımını sağlayabilirsek, kollektif hafızanın önemli bir parçasını ortaya çıkarabiliriz.

Bu nedenle algı yöntemleriyle yaratılan hafızaları reddedip kendi kollektif hafızamızın peşine düşmek istiyoruz. Yakın tarihimizin önemli öğeleri olan Mameki esnaflarının izinde yürüyerek zincirin halkasını bir araya getirerek bize göre toplumsal hafızanın peşinde kendi kimliğimizin izine düşeceğimize inanıyoruz.

Dersim merkezindeki esnafların bıraktıkları izlerin peşinden giderek bir nebzede olsa geçmişin zorlu yolculuklarını hatırlayarak aktarmak istiyoruz. İleride Dersim şehir merkezinden kazalarına hatta köylerine doğru bir çalışmayada gidilebilir ama dediğimiz gibi şu an bizim hedefimiz Dersim şehir merkezinin ilk esnafları.

Gidebileceğimiz en eski tarihten, 1980 yılına kadar olan dönemdeki esnafları, branşlarına göre her guruptan en az üçünün fotoğraflarını bulabilirsek, toplu resim olarak çizime aktarmak istiyoruz.

Bu tür fotoğrafları ve yaşanan anıların sayısını artırabilirsek, toplumsal belleğin izini sürebiliriz. Unutarak kurtulabileceğimiz bir durumda söz konusu değil çünkü o dönemi yaşayanlar, kıyıdan köşeden tanık olanlar var oldukça mutlaka hatırlanılacaktır, derdimizde bu insanların yapmak istediğimiz,  Bir Zamanlar Dersim – Mameki Esnafları çalışmasına katkı sunmaları.

Bu çalşmanın ana nedeni hatırlamak ve aktarmak, bunu yapabilirsek unutmanın önüne geçebiliriz. Tarihimizin, bu döneminin, emekçilerini, yaşadıklarını bilmiyoruz, aile çevreleri ve o dönemin insanları yani tanıkları en iyi aktarıcılar, fakat zaman sorunundan dolayı çok geç kalınmış bir durum, belkide son anlatıcılarda sayıca azaldı yani şu an bizler için çok değerli bundan dolayı kollektif hafızamızın izlerinin tanıkları olan son insanlardan destek bulamazsak başarılı olamayacağımızı biliyoruz. Unutulmuş veya unutulmaya doğru giden kollektif hafızamızı, Mamekinin ilk esnafları üzerinden, izini sürebilir ve esnafların toplu resimini çizimlere aktarabilirsek, Dersim kimliğinin bir halkasını tamamlanmış olacağını düşünüyoruz.

Eğer Ali Dursun amcanın fotoğrafında olduğu gibi elinizde fotoğraflar varsa ve çekildiği döneme ait kısa bilgileri, kimliğin önemli yapı taşlarından, kollektif hafızamız için yapmak istediğimiz toplu resim çalışmasına büyük desteğiniz olacaktır.

iletişim için sosmunzur@gmail.com

Avusturya’nın Rapid Wien futbol takımının 120. yılı nedeniyle dün, bugün, yarın temasıyla bu dönemlere damga vurmuş insanların anlatıldığı görsele benzer fakat daha farklı bir çalışmayı Bir Zamanlar Dersim – Mameki Esnaflarının Toplu Resimi görselinde yapmak istiyoruz.

Bir zamanlar Dersimde, kırmızılı olan yerler, Mamekinin ilk esnaflarının olduğu alanlar.

Bir zamanlar Dersimde araba ustaları ve ziyaretçileri,

Bir zamanlar Dersimde kasaplar,

Bir zamanlar Dersimde kahvehane,

02.05.2019